Bibliography

Responsibility
(Author): Isidorus, Hispalensis ; (Author): Codoner, Carmen
Title
Details
(place)Paris: (publisher)Les Belles Lettres, 1992
Identifier
DIFFERENTIAE I
Topics
Comments
Surely the definitive edition of Book 1 of this crucial work on Latin synonym distinction which summarises earlier traditions.
Information basis
CH
Electronic Version
Find on Internet Archive
Referred from
ABOVE (p.176)[st: Super est quod imminet [ Agraetius eminet], supra quod substratum aliquid habet. Item super interdum, aut nimium, aut satis accipimus....]ACCUSE (p.208)[qui tamen amplius quam noster. ] 303. Inter Incusare et accusare. Incusamus potiores, accusamus pares. Item incusamus verbo, accusamus crimine et facto....]AIR (p.1)[dict. Coelum. -- Sane... Ex Servio, ad illud III Aen.: Nec lucidus aethra siderea polus. ] 82. Inter Coelum et aether ita distinguitur. Quod non tantum ille astriferus [ F., astrifer] locus, sed et [col. 19B] iste aer coelum vocatur. Aether autem sublimior coeli pars est, in quo sidera constituta sunt. Sane et aether 13 aer ignens est superior, aethra vero lux et splendor est aetheris....]ALL (p.163)[ota armenta sequuntur. ] 402. Inter Omne et totum. Omne ad multitudinem et ad numerum pertinet: [ Al. add. ut omnis] ad numerum, ut omnes homines; ad multitudinem, ut omnis familia, omnis exercitus, omne pecus dicimus. Totum vero ad magnitudinem pertinet, ut totum corpus, tota terra, totum coelum. Ergo totus homo, si ad corpus referamus; omnis homo, si de universis. Proinde omne in diversis partibus ponitur, totum autem sine partibus debet esse....]ALL (p.299)[ omnes sunt, si modo juncti sunt, et simul faciunt aliquid. Aliter omnes dicuntur non cuncti....]ANGER (p.80)[retibus Terentii, act. I, scen. 1, And., et act. III, scen. 1, Hecyrae. ] 212. Inter Furiosum, furentem [Al., furientem] et iratum. Furiosus est corde, furens [ Al., furiens] causa, iratus merito. 92 IRA, IRACUNDIA 301. Terentii interpretes, act. IV, scen. 6, Heauton.: Ira de causa est, iracundia de vitio multum irascentis. Distinguit etiam Cicero, IV Tusc.; et Fronto: Iratus ex offensa est, iracundus natura. Ibid. Verba Scripturae fortasse sunt ex Proverb. XV, 18, ubi Vulgata: Vir iracundus provocat rixas; et cap. XXVI, 21: Vir iracundus suscitat rixas. Barthius prope hunc locum indicat differentiam inter jacturam et damnum, quae littera D jam exposita fuit. [AREV.] ] 301. Inter Iram et iracundiam. Ira praesens est, et ex causa nascitur; iracundia autem vitium naturale [col. 41C] et perpetuum est. Item iratus pro tempore concitatur; iracundus autem frequenter [ Al., frequens] irascitur, et ad levem sermonis auram, quasi a vento folium, commovetur. De talibus dicit Scriptura: Vir iracundus inhonestus est. Et iterum: Iracundus effodit peccata....]ANIMAL SOUNDS (p.225;420)[it, bos mugit, equus hinnit, asinus ragit vel rudit, leo rugit, elephas barrit, sus grunnit, ovis balat, serpens sibilat, rana coaxat, corvus crocitat, grus arsat, milvus jugit, canis baubat, vel latrat, vulpes gannit....]ARROGANT (p.124)[uperhabendo: arrogantia etiam in pauperem cadit. 504. Inter Superbiam et arrogantiam. Arrogantia est inanis gloria de eo quod quisque est. Superbia vero, supergrediens elatio mentis de eo quod non est. Superbiae autem gemina est differentia: Una quae spirituales ac summos viros per virtutum jactantiam dejicit, altera quae carnales erga seniorum imperium inobedientes reddit. Dicta autem superbia, quia super vult quam quod est....]AUSPICIOUSBATHROOM (p.328)[o sermone balineum, in versu balneum dicimus....]BATTLE (p.422)[ella sequantur. -- In bello. C. Fronto. -- Tuba praelii. Ex Serv., XI Aen., ad illud: Bello dat signum, et ipse Etymolog. lib. XVIII, cap. 1 et 4. -- Praelium pars. Sic Non. dict. Bellum. [col. 19C] Ibid. Vat. omittit, id est, totus conflictus. Barthius memoria haec digna esse ait, sive ea ex sua observatione Isidorus promat, sive more suo aliunde describat. Quod autem Barthius saepe lectionem sui Codicis conjectura emendare conatur, actum plerumque agit; nam jam ea fere omnia in Editione Grialiana correcta erant, saltem cum Adversaria Barthii in lucem venerunt, quem aliquando Editionem Grialii vidisse constat. [AREV.] ] 78. Inter Bellum et praelium. Bellum indicitur, praelium geritur. In bello enim non statim praelium; in praelio autem statim et bellum. Unde et apud antiquos tuba praelii signum erat, belli buccina. Item bellum totum est, id est, totus conflictus, ut Jugurthinum [ Al., jurgium), civile, Punicum. Pugna unius diei, praelium pars pugnae, licet et pugna duorum sit [col. 19A] aliquando, et sine ferro, unde et a pugno dicta est....]BEAST (p.481)[Serv., ad ill. I Aen.: Pinguisque ferinae, et in Etym. ] 248. Inter Feras et bestias. Omnis bestia fera, non omnis fera bestia. Bestiae namque sunt, quae morsu, vel unguibus saeviunt, ut pardi, leones, tigrides, a vastando dictae. Ferae autem etiam illae sunt quae etsi non [ Al., a vi quae] saeviunt, tamen silvestres sunt; dictae [col. 36B] autem ferae, quod et naturali utantur libertate, et desiderio suo ferantur....]BEAUTIFUL (p.359)[ est, et motu corporis, speciosus; male legitur: formosus ab excellenti specie dicitur, forma naturae bonum, unde etiam formosus dicitur. ] 161. Inter Decentem et speciosum et formosum. Decens motu corporis probatur, speciosus specie, formosus, natura, sive forma....]BECAUSE (p.285)[et sic sequentem sensum alligat, ut: quoniam dicis [ Al., dicit], dico. Quia postponitur, et superiorem sensum confirmat, ut: Scias quia didici....]BEGIN (p.7)[um. Initium est rerum a quo quid incipit, ut fundamenta domus, carina navis; principium autem verborum exordium est....]BENEVOLENCE (p.30)[itatem. Stoici ita definiunt [ Al., distinguunt]: quod benignitas sit virtus ad benefaciendum exposita, lenis, blanda, dulcis alloquio, ad omnium bonorum familiaritatem invitans, bonitas autem bene quidem facere et praestare quod poscitur parata est; non tamen novit suavis esse consortio, et sua cunctos invitare dulcedine...]BIG (p.196)[um ad animum referimus [ Al., refertur], grandem ad corpus....]BIRTH (p.392)[ dicimus, parturire feminas. Ut puta: Ille generavit, illa parturiit....]BLOOD (p.374)[ ad illud VIII Aen.: Tepidusque cruor fumabat ad aras. Ibid. In textu Grialii erat cruor victimarum, per errorem, ut puto, pro cruorem. [AREV.] ] 529. Inter Sanguinem et cruorem. Sanguis est dum in corpore manet, effusus vero cruor fit. Cruor autem a cruditate vocatur, unde et crudelitas dicta, et crudus. Alii dicunt cruorem victimarum esse, sanguinem hominum. Ut Virgilius (Aeneid. II): Sanguine placastis ventos, et virgine caesa; [col. 63C] id est, sanguine virginis occisae....]BREAST (p.382)[ione Grialii erat mammillas. [AREV.] ] 372. Inter Mamillas et mammas, et ubera. Mamillae virorum sunt, mammae mulierum, ubera pecorum [ Al., pecudum]. Papillae autem sunt nuclea summa mammarum, quae sugentes comprehendunt....]BROTHER (p.347)[.. Ex eod. lib. citato videtur legendum [col. 35C] ex eadem matre, non patre, et infra: est enim germanus ex eadem genitrice, non ex eodem germine manans. Alioqui sibi contrarius Isidorus his duobus locis, et Serv., unde sumpsit, ad illud V Aen.: Haec germanus Erix. Ibid. Vat., ex eodem mare et matre. [BREV.] ] 237. Inter Fratrem et germanum. Fratres dicuntur, qui ex eodem patre nascuntur, et non ex eadem matre. Qui vero 32 ex eodem patre et matre [ Al., [col. 35A] eadem matre et patre], germani appellantur. Et est germanus ex eadem genitrice, vel ex eodem germine manans....]CAVE (p.no. 538)[i antrum dicunt. Sunt autem loca ex quibus repercussae voces imaginem referunt....]CHASTE (p.23)[tinentiam hoc interest. Quod castitas est corporis incorruptio, continentia vero post corruptionem sexui renuntiatio. &stellam; Primum ex his felicitatis est, non esse quod metuas; secundum virtutis est, prosternere hostem libidinis, a quo toties victus atque dejectus es. Quo primum cedere humilitatis est, secundum patientiae. &stellam; Harum prima felicitatis est, non nosse in totum a quo postea liberari optabis; secunda vero virtutis contemnere [col. 19C] vitium quod optime noveris. Alii continentiam in conjugiis [ Al., conjugibus] specialibus, castitatem in virginibus intelligunt. Item quidam castitatem accipiunt in mente, virginitatem vero in corpore. Illa est autem vera castitas, quae nec corpore, nec mente polluitur....]CITY (p.329)[de per Urbem. Vid. Non. dictionibus. Inter Urbem, et Civitatem. Al. Ut urbe moenia civitatis significet, civitate incolas urbis. -- Urbem autem. Serv. ad ill. I En., Urbs antiqua fuit: et Donat. ad ill. V Urbem designat aratro. [col. 68C] -- Aratrum, vel. Pars aratri non aratrum, neque sulcus, sed quod sulcus fit, melius distinctiusque ipse lib. Etymolog. XV, cap. 2. [col. 68D] -- Ab orbe. Servius, loco citato, ab orbe, quod antiquae civitates in orbem fiebant. ] 587. Inter Urbem et civitatem ita distinguit Cicero, ut urbem moenia civitatis significent, civitas incolas urbis. Nam ad Dolabellam sic scripsit: Liberasti urbem a periculo, civitatem a metu. Urbem autem ab urbo, quem aratrum vel sulcum veteres dicebant, aut ab orbe dictam putant, cujus in se imaginem respublica contineret. Porro oppidum ad habitantes pertinet, civitas ad leges, urbs ad utrumque....]COMMAND (p.251)[s non idem erat quod imperare; nam jubere ibi dicebatur, ubi voluntatis erat obsequium; imperare autem, ubi debito [ Al., dubio] quisque imperio parebat....]CONCEAL (p.169)[r Absconditum et absconsum. Absconsum est cujuslibet arte celatum, absconditum vero naturaliter abditum. Conditum est enim, non consum. Inde et consuere dicitur, quando rupta [ Al., erupta] atque aperta quaeque texuntur [ Al., trahuntur]. Porro occultum [ Al., occultatum] ab occulendo, id est, claudendo, dictum. Arcanum vero ab arca vel ab arcendo, eo quod ab eo omnes arceantur, id est, prohibeantur. [col. 11B] Inde et arces dicuntur, a quibus arceantur hostes. Inde et arca, eo quod arceat furem. Inde et arcus, eo quod arceat adversarium....]COPULATE (p.114)[ incestum in parente vel vidua, adulterium in nupta. 13. Inter Adulterium et fornicationem. Quod adulterium est alienam uxorem appetere, fornicatio vero non est adulteratio matrimonii foederis, sed cum aliis solutis moechari. 263. Inter Fornicationem et adulterium. Adulterium [col. 37B] est conjugalis tori inquinamentum, fornicatio vero amor legitimo conjugio solutus, et vagus, explendae libidinis consectando licentiam. Scripturae autem solent fornicationem vocare omnem illicitam corruptionem, sicut est idololatria, et avaritia, ex quibus fit transgressio legis, propter [ Al., per] illicitam concupiscentiam. Fornicatio autem sumpsit nomen a quibusdam aedificiis arcuatis quos fornices antiqui vocabant, 35 in quibus meretrices constitutae prostituebantur. Meretrices autem dicuntur a merendo, id est, promerendo stipendia libidinis. Unde et milites, cum stipendia accipiunt, mereri dicuntur. 116 FORNICATIO, ADULTERIUM Long discussion....]COURAGE (p.65)[s sine consilio, audacia post consilium. C. Fronto hinc forte emendandus: Audax non timet, temerarius non providet; nam male [col. 17D] alioqui, audax non providet, temerarius non timet. ] 59. Inter Audacem et temerarium. Audax non timet, temerarius non aestimat periculum. 125 TEMERITAS, AUDACIA Temeritas sine consilio dicitur, audacia post consilium....]CRIME (p.88)[ut totidem et, pro quo varia lectio assignatur totidemque. [AREV.] ] 299. Inter Iniquitatem et peccatum sic distare dicit Ambrosius, quod iniquitas ad mentis acerbitatem refertur, peccatum vero ad prolapsionem corporis. Praecedit igitur iniquitas, peccatum sequitur. Sed gravior est iniquitas, tanquam materia peccatorum, in cujus comparatione levius est peccatum. Item peccatum est quod admittitur; piaculum autem id quod admissum est, et id quod expiatur admissum. Iniquitatis [col. 41B] autem tres sunt differentiae: 40 suggestionis, delectationis, et consensus. Inter iniquitates et peccata sanctus Hieronymus hanc differentiam facit: iniquitates dicimus quae ante susceptam fidem, sive per ignorantiam, sive per scientiam committuntur. Peccata vero, quae post cognitionem fidei, vel gratiam baptismatis contrahuntur; totidemque et peccata, verbi, operis et consensionis....]CROWD (p.304)[x sequenti versu irrepserat turbam. -- Loco posita. F., loci positu. C. Fronto: Turbam angustus locus facit. ] 369. Inter Multitudinem et numerum. Multitudo numero fit, turba loco posita. Possunt enim pauci in angusto turbam facere....]CRUEL (p.67)[s. Vide Serv., ad illud II Aen.: Quae mens tam dira. --Fest., dictione Atroces. Ibid. Pantinus pro in id adactus indicat ex var. lect. indignatus, et ex conjectura natus. Barthius, lib. XXXVIII Adversar., cap. 2, legit neque suasibilis, et exponit consultus, ratione utens, ut apud Apicium, et Phoebadium. [AREV.] ] 141. Inter Dirum et atrocem. Dirus immisericors, quasi divina ira in id adactus. Atrox, crudelis, hoc est, crudus, neque suavis [ Al., suasibilis]. SAEVUS, CRUDELIS 501. Inter Saevum et crudelem. Saevus in ira, crudelis in sanguine....]CUSTOM (p.277)[. [col. 22A] Consuescimus 16 bona, insuescimus mala, assuescimus utraque [ Al., utrumque]....]CUSTOM (p.428)DAY (p.13)[masculine, and a negative one in the feminine. 279. Inter Hunc diem et hanc diem. Dies masculini generis bonum tempus apud veteres indicabat; feminini malum, veluti in Job, maledicta dies....]DECENT (p.21)[ernitur, ut temperantia animorum sit, temperatio rerum....]DELIGHT (p.96)[265. Cic., Tusc. IV: Cum ratione animus movetur placide, atque constanter, tum illud gaudium dicitur; cum autem inaniter et effuse animus exsultat, tum illa laetitia gestiens, vel nimia dici potest, quam ita definiunt: sine ratione animi elationem. -- Scripturae... Isaiae XVIII et LVII. Ubi in Vulgat.: [col. 38C] Non est pax imp., dicit Dominus. ] 265. Inter Gaudium et laetitiam. Stoici sic distinguunt: gaudium quippe esse aiunt elationem animi [ Al., animae], in his quae digna sunt exsultantis, laetitiam vero effrenatam animi [ Al., animae] elationem, quae modum nesciat; et in his quoque quae vitio sunt mista laetetur. Unde et Scriptura: Non est gaudium [Al., gaudere] impiis, dicit Dominus. 97 LAETITIA, EXULTATIO, IUBILATIO 329. In textu et in nota pro varia scriptura est exsultationis. Utrolibet loco videtur reponendum exsultatione. [AREV.] ] 329. Inter Laetitiam et exsultationem. Laetitia est mentis gaudium, exsultatio vero verborum atque membrorum. Rursus exsultatio a jubilatione [ Al., ad jubilationem] distinguitur. Ubi enim verba sufficiunt laetitiae, et lingua idonea est mentis gaudium explicare, exsultatio est. Ubi vero non potest quisque conceptum gaudium verbis annuntiare [ Al., nuntiare], sed ipsam animi effusi [ Al., diffusi] laetitiam in vocem quamdam exsultationis erumpit, jubilatio est....]DESIRE (p.111)[ications of desire. 331. Inter Libidinem et lividinem [Forte, libidinem]. Libido per b cupiditas est animi; livido [ Forte, livedo] per v livor est corporis. Sunt autem multae variaeque libidines, sicut libido ulciscendi, quae ira vocatur; sicut libido habendi pecuniam, quae avaritia nominatur; sicut libido quomodocunque vincendi, quae pertinacia dicitur; sicut libido gloriandi, quae jactantia nuncupatur. Et cum sint multarum libidines rerum, 44 neque cujus rei libido sit adjicitur, non solet animo occurrere, nisi illa tantum qua obscenae partes corporis ad flagitiorum immunditias excitantur. Sed merito ista inter caetera hoc sibi nomen proprie obtinuit, quia in carne corruptibili plus caeteris saevit. Dicta [col. 44C] autem libido, eo quod libeat alienum pudorem, sive quamcunque rem appetere....]DESIRE (p.214)[ire. Cupere est terrena lucra, vel quaelibet mundi desideria inaniter quaerere, ambire vero honorum gradus, vel ordines potestatum appetere....]DESIRE (p.289)[t [col. 67C] quam opto, Opto minus est quam cupio....]DISTINGUISH (p.153)[m et subdistinctionem. Distinctio finem sensus facit, subdistinctio suspendit [ Al., mentem susp.]....]DRAGON[. ] 48. Inter Anguem, serpentem et draconem. In mari angues, in terra serpentes, in templo dracones. Ut Virgilius: Tranquilla per alta angues; et paulo post: Serpens amplexus uterque. Item: Delubra ad summa dracones....]DRINK (p.206)[tiae aliquando copiosiores sunt, quam in Excusis, id ita refertur: Inter bibere et potare: bibimus necessitate, potamus voluntate; alii dicunt: Bibere naturae est, potare luxuriae. [AREV.] ] 74. Inter Bibere et potare. Bibere naturae est, potare luxuriae....]DROP OF LIQUID (p.438)[nat. ] 534. Inter Stillam et guttam Palaemon grammaticus ita distinguit: Gutta, inquit, stat; stilla cadit....]DRUNK (p.123)[iositatem. Quod ebrietas aliquando est, ebriositas frequens temulentia vini est. De qua Apostolus ait (I Cor. VI): Neque ebriosi regnum Dei possidebunt. Pulchre autem quidam non ignobilis orator, cum ebrium e [ Al., a] somno describeret excitatum, ait: Neque dormire excitatus, nec vigilare ebrius poterat. Qua sententia 25 expressit [col. 29B] quodammodo nec mortuum eum fuisse, nec vivum....]EARTH (p.3)[qualida est et inculta, tellus fructifera; humus autem, inferior, et deorsum, et humida [ Al. add. tellus]. Unde et humati, sepulti. Generaliter autem ubique terra est, non ubique humus. Et in parietibus terra est, hoc est in lateribus, et non est humus. Humus autem terra humida est, et ab humore vocata, sicut et terra, quod naturali siccitate torreat, sicut et tellus. quod fructus [ Al., fructum] ejus tollimus....]ELOQUENT (p.38)[us est. Lege: Desertus, est derelictus, a [col. 25C] deserendo dictus. Ex Agraetii mente neutra harum lectionum, quas ms. habent, tolerari potest. Al.: Dissertus est doctus a disserendo, etc. ] 136. Inter Disertum et discretum [Al., dissertum]. Disertus orator est, discretus est doctus, a discendo dictus....]ELOQUENT (p.39)[Loquax, qui nimium loquitur; eloquens, qui copiose loquitur. Ipse, Etymolog. lib. X, littera C et L. -- Sallustius. Citatur idem fragmentum ab Agell., lib. I, cap. 15. Incertum unde. ] 179. Inter Eloquentem et loquacem. Sinceritas facundiae eloquentum est, effusa et incondita temeritas, loquacium. Unde est Sallustius: Loquax magis quam facundus. Et Cicero: Hunc loquacem esse habitum, nunquam dissertum....]ENVY (p.91)[ecus incertum. -- Invidiae autem. Cic., Tusc. III. -- Illud. Actii ex Menalippo, sed detruncatus versus, qui apud Ciceronem ita legitur: Florem quisnam liberum invidit meum? [col. 70C] Apud Non., dict. Invidiae: Unde aut quis mortalis florem liberum invidit meum? Trochaicis numeris. ] 610. Inter Zelum et invidiam. Zelus interdum et in bonam partem accipi potest, cum quis nititur ea quae [col. 70B] meliora sunt aemulari; invidia vero, ut dictum est, aliena felicitate torquetur, et in duplicem scinditur passionem, cum aut quod ipse est aliud esse 76 non vult, aut alium videns esse meliorem, dolet se non esse consimilem. Pulchre autem quidam Graecum versum transferens elegiaco metro, de Invidia lusit dicens: Justius invidia nihil est, quae protinus ipsum Auctorem rodit, excruciatque animum. Invidiae autem nomen dictum est a nimis intuendo felicitatem [ Cicer. fortunam] alterius, ut est illud: Quisnam florem invidit meum? 300. Etymolog. lib. X, littera I. Ibid. In Ms. Barthii: Feliciori invidet, et sibi nocet. Invidiosus, qui ab aliquo patitur malum. Legit Barthius: qui ab aliquo petitur malo. Mox, ibid., bonis pro bonus, et Barthius interpretatur, bonis abundans, locuples. [AREV.] ] 300. Inter Invidum et invidiosum, quod invidus feliciori invidet, invidiosus autem is est [ Al. idem est] qui ab alio patitur invidiam [ Al. malum]. Nihil autem honestum, quod non invidiosum. Nemo quippe invidet misero; quis autem bonus et non invidiosus?...]ETERNAL[Aevum (inquit) proprie aeternitatis est. Unde quis in Isidoro forte legendum censeat: Aevum tantum perpetuitatem ostendit. ] 67. Inter aevum et saeculum. Aevum tantum tempus ostendit, saeculum vero perpetuitatem et tempus. Unde et in saecula saeculorum dicimus....]ETERNITY (p.15)[Aevum (inquit) proprie aeternitatis est. Unde quis in Isidoro forte legendum censeat: Aevum tantum perpetuitatem ostendit. ] 67. Inter aevum et saeculum. Aevum tantum tempus ostendit, saeculum vero perpetuitatem et tempus. Unde et in saecula saeculorum dicimus....]ETERNITY (p.8)[mpiternum et perpetuum hoc distat [ Al., discrepat], quod sempiternitas ad Deum pertinet, perpetuitas ad angelos, vel ad animas [ Al., animam] hominum. Primum enim semper fuit, nec unquam esse desinit; alterum esse coepit, sed esse perpetuum non desinit....]EXCELLENT (p.44)[udandum. Laudabilis est qui laudari potest, laudandus qui laudari debet....]EXTRAVAGANT (p.72)[ et dict. Luxuria, ipse lib. Etymolog. X, littera L. --Fest., dictione Prodegeris, et dict. Prodiguae hostiae. ] 326. Inter Luxuriosum et prodigum. Luxuriosus, quasi solutus in voluptates, unde membra loco mota luxa dicuntur; prodigus autem sumptuosus, qui omnia porro agit, et quasi projicit....]FACE (p.378)[cies est naturalis [col. 68B] oris habitus immutabilis, vultus vero pro rerum ac temporum qualitate varius et mutabilis [ Al., commutabilis], et secundum affectionem animi modo laetus, modo tristis. Unde et vultuosi dicuntur qui vultum saepe commutant. Itaque Lucilius haec quasi distinguens ait: Quae facies, qui vultus viro. Dicimus autem et vultum coeli et vultum maris, quia et mare saepe in varios motus ventorum flatibus mutatur, et coeli vultus ex luce in tenebras, et ex sereno in nubilum commutatur, sicut et hominum cum mentibus vultus....]FAITHFUL (p.48)[ amicus dicitur, fidelis famulus. Item infidelis est qui caret firmitate, infidus, qui fide....]FAMOUS (p.131)[o vitiorum. [col. 33A] 218. Inter Famam et gloriam. Gloria quippe virtutum est, fama vero vitiorum. Ennius in Achille: Summam tu tibi pro mala vita famam extolles, et pro bona paratam gloriam. [Al., parata gloria]...; malevolentes [ Fort., male viventes] enim famam tollunt, benevolentes [ Fort., bene viventes] gloriam....]FATE (p.136)[ separabant: quod enim fortuitu venig nulla palam causa, fortunam vocabant; fatum vero quod adpositum singulis et statutum erat... 219. Inter Fatum et fortunam pagani ita separabant: quod enim fortuitu venit, nulla palam causa, fortunam vocabant, fatum vero quidquid appositum singulis, et statutum erat, ut puta, fati esse dicebant quod nascimur, quod occidimus; fortunae quidquid in vita varietatis accidit [ Al., occiderit]....]FEAR (p.63)[imidisque supervenit [col. 66D] Aegle. ] 554. Inter Timentem et timidum. Timidus est qui semper timet, timens vero qui ad tempus formidat ex [col. 65C] causa. Tali intellectu distinguuntur pavidus et pavens, providus et providens, superbus et superbiens, languidus et languens, furibundus et furens, et caetera similia. 99 FORMIDO, PAVOR, METUS, TIMOR 214. Inter Formidinem, pavorem. et metum, sive [col. 32A] timorem. Formido objicitur, vel oculis, vel animo, sine adhibita ratione, et maxime parvulis, pavor autem cum timiditate animi subita est conturbans occasio, quae tamen solvitur ratione, vel tempore, nec stat, item metus est motus interior animi subitus, sive cordis, factus ex aliqua tristi recordatione. Timor vero est accedens dolor mentis extrinsecus, ex aliqua accidenti occasione. Porro timiditas animi vitium sempiternum est. Nam timor, pro tempore est. Itaque in viro forti est aliquando timor, timiditas nunquam. Est autem et bonus timor et malus. Malus est, cum temporalia bona quisque sibi subtrahi perhorrescit [ Al., abstrahi pertimescit]; bonus, cum quanto quis Deum ardentius diligit, tanto eum diligentius offendere pertimescit. Nam timere interdum [col. 32B] prodest, et decet, pro qualitate temporum atque causarum....]FIND (p.241)[ra, reperimus aliena. Ibid. In Editione Grialii, a num. 312, gradus fit ad n. 314. Propterea, ex n. 12, duos feci, ut numeri suo ordine procederent. [AREV.] ] 312. Inter Invenire et reperire. Invenimus inquisita, reperimus ultro occurrentia....]FOLLOW (p.274)[et.: Consequimur studio, assequimur voto. ] 103. Inter Consequimur et assequimur. Consequimur pedibus, assequimur studio....]FRIEND (p.47)[constat affectu, socius re, quia consortio constat....]FUGITIVE (p.344)[e venit littora. ] 452. Inter Profugum et exsulem. Profugus voluntate, exsul necessitate....]GIFT (p.162)[ debitum, [col. 47B] ut [ Al., in] patrono; donum, honorarium est. Item donum dantis est, munus accipientis. Dictum autem donum a dando, munus a muniendo, vel a monendo....]GREEDY (p.71)[ C. Ibid. Vat. omittit desiderat. [AREV.] ] 4. Inter Avarum et cupidum. Avarus est qui suo [ Al. sua] non utitur, cupidus qui aliena desiderat....]HAPPEN (p.187)[r Contingit, obtingit, evenit, et accidit. Contingit eventu, obtingit sorte, accidit casu, evenit vel malo, vel bono, 95. Vide aliud discrimen apud Agraetium. ]...]HAPPY (p.34)[ake others happy also" 72. Hoc sensu et Fronto: Beatus, qui apud Graecos [col. 18C]. -- Sis felix. Ex Serv. videtur, ad ill. I Aen.: Sis felix, et illud eclog. 5: Sis bonus, o felixque. Ibid. Cod. Vat., felix sequenter et aliis... et adipiscitur felicitas. [AREV.] ] 72. Inter Beatum et felicem. Beatus sibi tantum est, felix, et aliis [ Al., sequenter et aliis], ut est illud Virgilianum: [col. 18B] Sis felix nostrumque leves quaecunque [ Al., quemcunque] laborem. Felix autem dicitur, per quem datur et accipitur felicitas, ut felix tempus, felix locus, felix eventus. 73. Inter Beatus, honestus, fortunatus. Beatus animo, honestus moribus, fortunatus substantia....]HEALTHY (p.140)[firmitatem. Valetudo prospera esse potest et adversa, infirmitas semper infesta est. 141 SALUS, SALUBRITAS 508. Inter Salutem et salubritatem. Salus est integritas corporis; salubritas, saluti conveniens causa, per quam sanitas, vel reservatur, vel restauratur....]HELL (p.5)[- Dicens... Psalm. LXXXV: Et eruisti animam meam. ] 288. Inter Inferum et infernum. Pars superior inferni inferus est, ubi quieverunt ante adventum Christi animae justorum. Pars vero inferior infernus, in quo truduntur [ Al., traduntur] animae impiorum qui [col. 39D] plurimum peccaverunt. De quo Propheta animam suam liberatam esse gaudet [ Al., congaudet], dicens: [col. 40A] Quia liberasti animam meam ab inferno inferiori....]HIGH (p.191)[ et excelsum, sublime et arduum. Altum ex superiori parte et inferiori est, excelsum ex superiori tantum; sublime excelsum est cum aliqua dignitate; arduum, excelsum est 4 cum aliqua [col. 12A] difficultate. Item altus puteus, murus excelsus. Summa videbis in excelso, ima in alto....]HOPE (p.213)[bona et mala; speramus autem tantum bona. Miro autem modo Virgilius verbi hujus proprietatem a propria significatione secernit, dicens (Aeneid. IV): Hunc ego si potui tantum sperare dolorem; dum omne quod exhorret animus rectius timere dicatur [ Al. add. quam sperare]. Sed grammatici hoc exponunt, dicentes: Sperare dixit pro timere. Quod et Lucanus distinguens ait: Liceat sperare timenti....]HURRY (p.235)[s virtutibus habuit. Agell. lib. VI, cap. 14. Non., dict. festinare. Fest., [col. 55D] dict. properare. C. Front. Qui properat, apparet non esse defessus, qui festinat, videtur esse defatigatus. -- Unumquodque. Al., Nunquam quidquam, quod adortus eram, transibam. Ortus Ms. Forte, orsus. ] 440. Inter Properare et festinare. Marcus Cato sic distinguit dicens: Qui unumquodque mature transigit, is properat. Qui multa simul incipit, neque perficit, is festinat. Ego unumquodque quod adortus eram transigebam o....]IMAGINATION (p.120)[aticano 3321: Inter phantasia et phantasma quid interest? Phantasia incognitarum rerum ex cognitis conjectura; phantasma rerum incognitio cognitarum. [AREV.] ] 216. Inter Phantasiam et phantasma. Phantasia est imago alicujus corporis visa, et cogitando postea in animo figurata, ut puta, avi vel patris species, quem aliquando vidimus, ac dum cogitando memoramus, phantasiam dicimus. Phantasma vero est ex imagine [col. 32C] cognita, aliqua, quam vidimus, imago formata, ut puta, species avi quem nunquam vidisse meminimus; sed tamen ejus species non memoria, sed motu animi figuratur. De cognitis ergo speciebus memoria collecta, phantasia est; de incognitis species animo figurata, phantasma. Nam figurata phantasmata nihil aliud sunt quam de specie corporis, corporeo sensu abstracta; figmentoque memoriae, ut accepta sunt, vel partiri, vel multiplicare, vel contrahere, vel distendere, vel ordinare, vel turbare, vel quidlibet figurare cogitando facillimum est, sed, cum verum quaeritur, cavere et vitare difficile. Item phantasia est incognitarum rerum ex cognitis conjectura, phantasma vero rerum incognitio cognitarum....]IN FRONT (p.173)[ignificat et personam, antea tantum tempus....]JUDGE (p.334)[Inter Arbitrum et judicem. Arbiter ex voluntate fit, judex ex lege....]JUSTICE (p.32)[, littera A. ] 68. Inter Aequum et justum. Justus quippe ex lege est, quasi jus custodiens, aequus autem est qui secundum naturam justus. Etenim justus a jure vivendo, id est, juxta quod jus est faciendo, vocatur....]KISS (p.112)[rentii scen. 2 act. III, Eunuch: Oscula officiorum sunt, basia pudicorum affectuum, suavia libidinum. Servius ad illud I Aen.: Oscula libavit natae:--Sciendum osculum religionis esse, suavium voluptatis. -- Basia. Al., basia conjugibus sedet oscula d. Ibid. In nonnullis Ms.: Inter basium et suavium hoc interest, quod basium uxori datur, suavium scorto. Item basium blanditiarum esse, suavium voluptatis. Quidam etiam versibus hoc distinxit: Conjugis interea basium, oscula dantur amicis, Suavia lasciviis miscentur grata labellis. Hi versiculi de basio, osculo et suavio exstant apud alios quoque grammaticos. Quisnam eorum auctor, adhuc latet. Discrimen tamen non semper observatur. Vide Glossarium Isidorianum, verbo Savium. Variae lectiones Pantini confusae videntur. [AREV.] ] 398. Inter Osculum et pacem. Pacem amicis [ Al. add. amicis vel] filiis osculum dari dicimus: uxoribus basium, scorto suavium ( Al. savium]. Item osculum charitatis est, basium blanditiae [ Al., blanditium], suavium voluptatis. Quod quidam etiam 52 versibus his distinxit: Basia conjugibus, sed et oscula dantur amicis: Suavia lascivis miscentur grata labellis....]KNOW (p.149)[ scientiam. Experientia in malo dici potest, ut poenas expertus, scientia autem in bono tantum....]KNOW (p.220)[onem [col. 62A] quam noveris; nosse, referre tantummodo quod audieris....]LAW (p.426/7)[unt I et II Aen. --Serv., ad locum citatum, qui est II Aen. ] 338. Inter Leges et jura. Jus dicitur, lex scribitur. Unde et Virgilius: Jura dabat legesque viris. [col. 45B] Item leges humanae, jura 45 divina sunt. Ideoque et juramentum dicitur id est, sacramentum in Deo [ Al., Domino]. Hinc et Virgilius: Fas mihi Graiorum sacrata resolvere jura. 339. Sic fere ipse, lib. II Etymolog., cap. 10, et lib. IV, cap. 3. ] 339. Inter Leges et mores. Lex est scriptis edita, mos autem lex quaedam vivendi, nullo vinculo astricta [ Al., astrictus], sive lex non scripta, sed tantum cum usu retenta....]LEWD (p.73)[tem. Lascivus luxu, [col. 44A] petulans temeritate. Petulantia autem libido dicitur, ab eo quod petit male alienum pudorem....]LIE (p.118)[acium. Negare quod verum [ Al., vere] est, falsitas est, fingere quod verum [ Al., vere] non est, mendacium est. Unde 30 et [col. 33B] Cato: Tu, inquam, si verum supprimis [Al., vera nobis supprimis], falsarius agnosceris; si falsa confingis, mendax esse videris [Al., judicaberis]. 119 MENDUM, MENDACIUM 357. Inter Mendum et mendacium. Mendum in libro proprie dicitur, unde et emendare dicimus. Nam mendacium in caeteris rebus est....]LOOK (p.246)[tamen pro aspicere et aspicimus, rectius est spectare et spectamus, nam aspicere ex improviso, idem auctor docet. ] 581. Inter Videre, aspicere, et intueri. Videmus natura, aspicimus voluntate, intuemur cura....]LOVE (p.24)[TIO does not have this restriction. 5. Inter Amorem et cupidinem. Aliud est, inquit [col. 10A] Cato, Philippe, amor longe, aliudque cupido. Accessit illico alter ubi alter recessit: alter bonus, alter malus. Alii verius amorem et bonum dixerunt et malum, cupidinem semper malum. Amoris [ Al., Jam horum] quadripartita differentia est. Est enim justus amor; pius, crudelis, obscenus. Justus amor est uxorum, pius filiorum, crudelis contra naturam, ut Pasiphae, obscenus meretricum. 202 AMARE, DILIGERE Cicero sapiusque sic utitur ut distinguat atque amare ponat pro ardenter, ac diligere pro levius amare... Alii dixerunt amare naturaliter nobis insitum, diligere vero electione....]MAD (p.62)[pse Etymolog. lib. X, littera D. --Non., dict. Delirus, et ipse in Etymologiis. -- Sulcos. In Etymolog. additur: In quos omnis seges decurrit, quod cum minime verum sit, fortassis et illic ea verba tollenda, aut scribendum ex Non.: In quos omnis uligo decurrit. Ibid. Vat., sine mente defectus; delirus autem pro aetate. De verbis quae in Etymologiis adduntur post [col. 25D] dirigunt sulcos, dixi suo loco. [AREV.] ] 140. Inter Dementem et aelirum. Demens est cujuscunque aetatis amens, et [ F., id est] sine mente, delirus autem per aetatem mente defectus: dictus autem ita, eo quod recto ordine, quasi lira, aberret. Lira enim est arationis genus, cum [ Al., cum qua] agricolae facta [ Al., jacta] semente dirigunt sulcos....]MAD (p.81)[tem. Insanus est qui [col. 41A] perpetuo animi furore tenetur; insaniens subito incitatus indignatione, vel ira. 28I DEMENTIA, AMENTIA 144. Lib. X Etymolog. littera D. ] 144. Inter Dementiam et amentiam. Dementia temporale vitium est, amentia perpetuum. Dementia autem dicta, quasi diminutio mentis....]MOIST (p.442)[nit de glande Menalcas. ] 595. Inter Uvidum et humidum. Humidum est, [col. 69A] quod extrinsecus habet aliquid humoris, uvidum vero quod intrinsecus; unde et uvae dictae....]MOTHER (p.388)[grammaticus arbitratur hoc interesse, quod matrona dicatur mater primi pueri; mater familias, quae plures peperit. Alii dixerunt matronam dici quae in matrimonium cum viro convenerit, et in eo [ Al., ideo] matrimonium 49 actum [ Al., dictum]; matrem vero familias eam esse quae in mariti manu, mancipioque est, aut in cujus maritus manu mancipioque esset, [col. 48C] quoniam in familiam quoque mariti et sui haeredis venisset. Matronae autem...]NAKED (p.193)[im nudata dicuntur quae vestiri solent, ea nuda quae non solent tegi. Item nudus illius rei aut illa re bene dicitur. Nudatus vero ab illo denuntiatur [ Al., denuntiamus]....]NONE (p.302)[ullus tam in re [col. 50C] quam in persona: nemo in persona dicitur, ut nemo homo, F. ne homo. ] 387. Inter Neminem et nullum. Neminem ad hominem referimus, nullum ad omnia....]OBEY (p.252)[ Famulari est debiti; obsequi, voluntatis proprie....]ODOUR (p.321)[ex quo pro odoriferum, odorisequum leg. videtur. ] 411. Inter Odorum, odorabile et odoriferum. Quod [col. 52B] enim per se odorem mittit odorum est, odorabile [ Serv. odoratum] vero, quod aliunde [ Serv. alicunde] accipit odorem; odoriferum, quod odorem sequitur....]OR (p.407)[ QUE conjunctio est, VE disjunctio. [AREV.] ] 592. Inter Ve et que. Ve distinguit, que conjungit....]OTHER (p.300)[aeteri ex eodem numero sunt, alii ex alio....]PATH (p.456)[Aeneid.: Convectant calle augusto; et ipse Etymolog. lib. XV, cap. 16. -- Semis via. Varr., IV de Ling. Lat.: Quasi semi iter. Ipse Etymolog. lib. citato, a semi itu. -- Semita dicta. Legend. Via dicta, neque enim semita vehiculum, sed via capit. -- Actus vocatur. Paulus, ad Festum, dict. Actus. Varr., IV de Ling. Lat., duobus locis. Ipse Etymolog., lib. XV, cap. 15. ] 539. Inter Semitam, callem et tramitem. Semita hominum est, callis vero pecorum vel ferarum est. Callis etiam dicitur via stricta, a 69 calcando ita dicta. Tramites vero transversa sunt in agris itinera, proprie ergo callis semita tenuis, callo pecorum praedurata. Semita autem quasi semis via. Semita dicta, qua potest ire unum vehiculum. Hujus [ Al., cujus] duplex actus vocatur: propterea quod duo capit, vel propter euntium et venientium vehiculorum occursus....]PATIENT (p.26)[lerantiam. Tolerantia animi [ Al., animae] est patientia corporis. Ut Sallustius [ Al., Catilina] Corpus patiens inediae, algoris....]PEACEFUL (p.447)[elo properanda sereno; et Hiemes optate serenas; et alibi: Unde serenas Ventus agat nubes; et saepe alias. -- Tranquillum. Tranquilla per alta. II Aeneid. ] 536. Inter Serenum et tranquillum. Serenum enim ad coelum referri potest, ad mare non potest. Serenum [col. 64B] enim coelum dicimus, tranquillum mare....]PEOPLE (p.330ff)[graph.: Populus est in quo omnis pars civitatis, omnes ejus ordines continentur: plebs ea dicitur, in qua gentes civium patritiae non insunt. ] 445. Inter Plebem et populum. Plebs a populo eo distat, quod populus est generalis universitas civium cum senioribus, plebs autem pars humilis et abjecta....]PERSONAL NAME (p.355)[ Sosipatro, Donato, Diomedo, et aliis: Nomen est, quod originem gentis declarat, ut Cornelius. [col. 50D] Praenomen, quod nomini gentilitio praeponitur, ut Publius. Cognomen, quod nominibus Gentilitiis subjungitur, ut Scipio. Agnomen, quod extrinsecus addi solet, aliqua ratione, vel eventu quaesitum, ut Africanus. Hic vero in utroque Manuscripto cognomen et agnomen sedes permutarant; reduximus tamen utrumque in suum locum, non modo iis quos dixi auctoribus, sed ipso etiam Isidoro lib. I Etymolog., cap. de Nomine. ] 388. Inter Nomen, praenomen, cognomen et agnomen. Nomen [ Al., praenomen] est vocabulum propriae appellationis; praenomen, quod nominibus, ob dignitatem [ Al., dignitate] generis praeponitur; ut Publius Virgilius. Non enim possumus dicere [ Al., dicimus] Virgilius Publius. Cognomen, quod ex familia generis venit, ut puta Scipio Cornelius, a Cornelia [col. 50B] familia ortus. Agnomen, 51 quod ex virtute, vel vitio trahitur: ut Scipio Africanus, pro eo quod Africam vicerit: vel Lentulus Sura, pro eo quod majores habuerat suras. Proinde nomen a proprietate venit, praenomen a dignitate, cognomen ab origine, agnomen vero a specie vel actione....]POOR (p.56)[dum videtur: Misellum viventem adhuc, miserum mortuum. ] 353. Inter Miserum et misellum. Miserum viventem adhuc dicimus, misellum mortuum. 57 MISERABILIS, MISERANDUS 354. Etymolog. lib. X, littera M. ] 354. Inter Miserandum et miserabilem. Miserabilis est cui misereri possumus, miserandus cui misereri debemus. 138 EGESTAS, PAUPERTAS 185. Epitheton Virgilianum, turpis egestas. ] 185. Inter Egestatem et paupertatem. Quod egestas pejor est quam paupertas, paupertas enim potest esse honesta, nam egestas semper turpis est. 446. Fest., dict. Pauperies; ex quo forte scribendum, paupertas est damn. quod quadrupes facit. ] 446. Inter Pauperiem et paupertatem, Pauperies damnum est, paupertas ipsa conditio. 139 PAUPERIES, PAUPERTAS...]POWER (p.137)[lius, potentatus vero auctoritas est iudicialis. 429. Inter potentiam et potentatum. Potentia est [col. 53C] sui cujusque solius, potentatus vero auctoritas [ Al., auctoritatis] est judicialis....]PRAISE (p.158)[Laus est ejus qui laudatur; Laudatio vero ejus qui laudat. Item laus est in qua virtus enitet; laudatio, ipsa laudantis oratio [ Al., laudatio orationum]. Laus et laetitia [ Al., laudem laetitiam,] sine celebratione vocis in animi admiratione consistit: laudatio vero rei cujusque praedicatio est, adminiculo orationis ornata....]PREGNANT (p.389)[idam haec differentia est: praegnantem esse quae concepit; gravidam, quam uteri gravedo proximam partui ostendit....]PUBLIC (p.168)[ersonam refertur, dicimus enim coram illo, palam autem persona caret, quia id ipsum significat quod omnes sciunt. Ergo coram ad personam certam refertur, palam ad omnes....]PUNISH (p.146)[m, poenam, et supplicium. Multatio potest esse, et sine sanguine, in damno pecuniae. Supplicium cum sanguine; poena vero dolor sine sanguine....]QUICK (p.105)[orporum, celeritas animorum atque factorum....]RATIONAL (p.31)[tionabile. Rationale et [ Al., ut] angelus et homo, rationabile quod ratione vel agitur vel dicitur....]READ (p.233)[refertur, lectitare ad frequentiam. Interdum et legere nauticum verbum est, quia et navis dicitur legere quidquid transit....]REASON (p.18)[tum. Sensus ad naturam refertur, intellectus ad artem....]RELIGION (p.16)[ et fidem. Fides est credulitas qua Deum confitemur, religio est cultus quem illi credentes exhibemus. Dicta autem fides ab eo quod fit id quod inter utrosque placitum est. Quasi [col. 59A] inter Deum et hominem dicta quoque religio, eo quod ea homines religantur vinculo serviendi ad cultum divinitatis. Religio autem est in virtute, superstitio vero in cultu illicito....]REPTILE (p.480)[tilia et repentia, Reptilia aquarum sunt, repentia terrae....]RICH (p.35)[ quia dividendi facultatem habet. Varro a divo deducit. -- Locorum. Sic fere Fronto, IX Terent., Scaurus; et ipse Etymolog. lib. X, littera L. Ibid. Vat., quasi loci plenus. [AREV.] ] 137. Inter Divitem et locupletem. Dives est pecuniis, locuples [ Al., locis plenus] autem fundis, quasi locorum divitiis plenus....]RITUAL (p.428)[ ad justitiam pendet. Et aequum semper praespicimus, pro aequum, sanctumque. [AREV.] ] 122. Inter Consuetudinem et ritum. Consuetudo est solitae rei usus, ex consensu duorum, plurimorumque factus. Ritus vero ad justitiam pertinet, quasi [ Al., pendet, quia] rectum, ex quo pium, aequum, sanctumque [ Al. s. respicimus]....]RIVER (p.436)[t; fluvius temporibus siccatur. Est autem totus fere hic locus ex lib. XIII Etymolog., cap. 21. Ex quo verba fluvius cujus aqua in fluvius decursus aquae, mutanda videntur. -- Pacuvius... Fest., dict. Torrens, ex Antiopa citat; porro dictio torret, et hic et in Etymolog. in terrae mutanda, legendumque: flammeo vapore torrens terrae fetum exusserit. -- Fons autem. Varr., lib. IV Ling. Lat., dict. Fons, et Festus a fundendo. [col. 36C] -- Et ex ipsa... Varr. et Fest., melius, a circumeundo, aut circumnando. Ibid. In Etymologiis legitur nunc fluvius cursus aquae, non decursus, ut Pantinus exhibet; sed infra, n. 499, legitur decursus. [BREV.] ] 244. Inter Flumen et fluvium, flumen, torrentem, etc. Fluvius, perennis aquarum decursus generaliter, a fluendo dictus. Et proprie flumen ipsa aqua; fluvius, cujus aqua; torrens autem inde dictus, quia pluvia crescit, siccitate torrescit, id est, arescit. Unde et Pacuvius: Flammeo vapore torrens torret. Porro rivus vocatur 33 qui subito ex pluvia fit, celeriterque decurrit ac deficit, fons autem est [col. 35C] caput [ Al., corpus] aquae nascentis. Amnis autem fluvius est nemore et [ Al., ex] frondibus redimitus, et ex ipsa amoenitate amnis vocatur. 494. De hac differentia, vide n. 244. [AREV.] ] 494. Inter Rivum, fontem, torrentem, et flumen. Rivus subito fit: fons est caput atque decursus in quem naturalis manat aqua, torrens pluviae fluctus praeceps [ Al., pluvia fluctus et praeceps], fluvius aquae decursus generaliter....]SACRED (p.33)[. Religiosus, et Macrob. lib. III Saturn., cap. 3. -- Soli, etc. F. Solisancti, duae sequentes dictiones [col. 46C] forte glossema. ] 341. Inter Locum religiosum, et sacrum, et sanctum, quod sacrum vocamus, quod ad deos superos pertinet; religiosum, quod ad deos inferos; sanctum vero, quod aliqua sanctitate sanctum est, ut sunt tauri apud Homerum (.) soli sancti, sacri, sacrosancti....]SACRIFICE (p.319)[rificium et hostiam haec vetus erat discretio, quod sacrificium spontanea oblatio erat; hostia vero quae devictis hostibus immolabatur. Haec et victima vocabatur. Alii victimam 67 ideo dictam putant, quia ictu percussa cadit, vel quia vincta ad aras perducitur....]SAD (p.94)[itia vultus. (vultus is gentitive, "of the facial expression". 568. Inter Tristitiam, et moestitiam. Moestitia cordis [col. 66C] est, tristitia vultus. Moestum ergo vel moerentem animo dicimus, tristem aspectu. Item moestitia temporis est, et fit aliquando ex aliquo accidenti dolore. Tristitia vero, vitium naturae perpetuum est....]SATIATED (p.122)[ibo tantum dicitur, in caeteris vero satietas. C. Fronto brevius. Saturitas ventris, satietas animi. ] 503. Inter Satietatem et saturitatem. Satietas vario genere spectaculorum contingit, saturitas vero ciborum [col. 60C] est....]SEAT (p.327)[olium. Serv., ad illud I Aen.: Solioque alte subnixa resedit. -- Sedes autem unius. Isidor., proxime citato loco. ] 524. Inter Sedes et thronos. Sedes non tantum unius, sed multorum est. Nam solium unius tantum est, et regum; sedes quibuscunque [ Al., illud cujuscunque] proprium. Solium autem, vel a solius [col. 63A] sessione, vel a soliditate dictum. Solium Latini, Graeci thronum dicunt. Sedes autem dictae, quia apud veteres Romanos non erat usus accumbendi. Unde et consedere antiquo more dicitur. Nam veteres sedentes epulabantur. Postea, ut ait Varro, de Vita populi Romani, viri discumbere coeperunt, mulieres sedere. Quia turpe illis erat discumbere mulierem [ Al., discumbere visum]....]SERVANT (p.339)[] 525. Inter Servum et famulum. Servi sunt in bello capti, quasi servati; sicut mancipium ab hostibus, quasi manu captum. Famuli autem ex propriis familiis orti....]SHAME (p.22)[. Pudor corporis est, pudicitia mentis....]SHAPE (p.372)[bonum. ] 239. Inter Figuram et formam. Figura est artis, forma naturae [ Al., hominis]...]SHOUT (p.420)[Clamor rationabilium, [col. 20A] clangor irrationabilium, ut anserum, vel tubarum....]SILENCE (p.227)[atever; tacere refers to refraining from speech. Inter silere et tacere. Silere ad vocem mutam refertur, tacere ad articulatam....]SIN (p.88)[se legebat totque, aut totidem et, pro quo varia lectio assignatur totidemque. [AREV.] ] 299. Inter Iniquitatem et peccatum sic distare dicit Ambrosius, quod iniquitas ad mentis acerbitatem refertur, peccatum vero ad prolapsionem corporis. Praecedit igitur iniquitas, peccatum sequitur. Sed gravior est iniquitas, tanquam materia peccatorum, in cujus comparatione levius est peccatum. Item peccatum est quod admittitur; piaculum autem id quod admissum est, et id quod expiatur admissum. Iniquitatis [col. 41B] autem tres sunt differentiae: 40 suggestionis, delectationis, et consensus. Inter iniquitates et peccata sanctus Hieronymus hanc differentiam facit: iniquitates dicimus quae ante susceptam fidem, sive per ignorantiam, sive per scientiam committuntur. Peccata vero, quae post cognitionem fidei, vel gratiam baptismatis contrahuntur; totidemque et peccata, verbi, operis et consensionis....]SISTER (p.348)[OTHER) ] 273. Inter Germanam et sororem. Soror enim ab eodem germine, non ab eodem utero; germana vero ex utriusque manans germine....]SMELL (p.321)[], vel male, vel bene; redolet [ Al. redolent] tantum bene....]SNAKE (p.482)[. ] 48. Inter Anguem, serpentem et draconem. In mari angues, in terra serpentes, in templo dracones. Ut Virgilius: Tranquilla per alta angues; et paulo post: Serpens amplexus uterque. Item: Delubra ad summa dracones....]SOUL (p.370)[tymolog. lib. X, littera A: Animosus quod sit animis, et viribus plenus. Ibid. Ms. vat., affectu immutatur. In Ms. Barthii, ista semper in essendo; corrigit Barthius, ista semper in esse uno. Elegantem vocat hujus differentiae observationem. [AREV.] ] 37. Inter Animum et animam hoc interest, quod animus consilii est, anima vitae. Ista semper eadem est, ille pro affectu mutatur. Item mentem antiqui ab animo separaverunt: mentem, ut sciat, animum vero, ut velit, aut possit discere. Praeterea nonnunquam, [col. 14C] et animus pro viribus ponitur....]SOUND (p.419)[] est quidquid auditur sensibile, sonitus [ Al., sonus] vero confusio [ Al., confusae] vocis tubarum....]SPEAK (p.226)[ur qui recte et temperanter dicit; garrit qui aut multa verba dicit, aut sordide loquitur....]STAR (p.86)[ra illa dicuntur quibus navigantes considerant quod ad cursum dirigant consilium; 63 astra autem sunt stellae grandes, ut Orion; stellae autem, multijuges, ut Hyades, Pleiades; signum vero quo animantis imago formata est, ut Taurus, Scorpio et hujusmodi....]STATE (p.329)[de per Urbem. Vid. Non. dictionibus. Inter Urbem, et Civitatem. Al. Ut urbe moenia civitatis significet, civitate incolas urbis. -- Urbem autem. Serv. ad ill. I En., Urbs antiqua fuit: et Donat. ad ill. V Urbem designat aratro. [col. 68C] -- Aratrum, vel. Pars aratri non aratrum, neque sulcus, sed quod sulcus fit, melius distinctiusque ipse lib. Etymolog. XV, cap. 2. [col. 68D] -- Ab orbe. Servius, loco citato, ab orbe, quod antiquae civitates in orbem fiebant. ] 587. Inter Urbem et civitatem ita distinguit Cicero, ut urbem moenia civitatis significent, civitas incolas urbis. Nam ad Dolabellam sic scripsit: Liberasti urbem a periculo, civitatem a metu. Urbem autem ab urbo, quem aratrum vel sulcum veteres dicebant, aut ab orbe dictam putant, cujus in se imaginem respublica contineret. Porro oppidum ad habitantes pertinet, civitas ad leges, urbs ad utrumque....]STINGY (p.71)[ C. Ibid. Vat. omittit desiderat. [AREV.] ] 4. Inter Avarum et cupidum. Avarus est qui suo [ Al. sua] non utitur, cupidus qui aliena desiderat....]STOMACH (p.385)[ilite complent. Ipse Etymolog. lib. XI, cap. 1. -- Sallustius. Ex fragmentis incertorum lib. ] 38. Inter Alvum et ventrem, et uterum. Alvus interius receptaculum cibi est, quo sordes defluunt, ut Sallustius, Simulans sibi alvum purgari. Venter est aspectus ipsius partis extrinsecus, ut Juvenalis: Montani quoque venter adest. Uterus autem proprie [col. 15A] praegnantis est. Sed et hoc a poetis metri necessitate variatur....]STONE (p.450)[, nam lapis et dura et mollis est petra....]STORM (p.448)[s Africus, et ipse Etymolog. lib. XIII, cap. 11. ] 463. Inter Procellam et tempestatem. Procellas non tam terrarum 60 quam coeli esse, tempestates autem fluctuum sunt....]STUPID (p.43)[ indocile. Al., indocibilis. -- Discit.-Didicit, ex Serv. ] 292. Inter Indoctum et indocilem. Indocilis est, qui penitus non 39 potest discere [ Al., docere. F., doceri]. Indoctus, qui nondum discit, et tamen discere potest. Ad hanc formam [ Al., ab hac forma] similia distingue, ut puta, immotus, et immobilis, et [col. 40C] his similia....]STUPID (p.58)[littera S, interpretes Terentii act. V, scen. 9, Eunuch. -- Stupidus. Non., dict. Stupidus. ] 500. Inter Stultum, fatuum, et stupidum. Quidam veterum fatuum existimant qui nec quod fatur ipse, nec quod alii dicunt, intelligat; stultum vero hebetiorem corde. Unde Afranius: Ego, inquit, me stultum existimo, fatuum esse non opinor. Id est, obtusis quidem sensibus, non tamen nullis. Stupidus vero dictus est quasi lapideus, quasi stolidus. 61 INERS, SEGNIS 296. Fest., dict. Iners, est autem ex Serv., ad ill. I Aen.: Instant ardentes Tyrii; ipse Etymolog. lib. X, littera I. --Etymolog. lib. X, littera S. ] 296. Inter Inertem et segnem. Iners sine arte, et ob hoc neque operis quidem ullius [ Al., operique utilis]. Segnis, quasi sine igne; quomodo securus, sine cura, [col. 40D] id est frigidus, per quod inutilem accipimus. IMMEMOR, IGNARUS Immemor est qui oblitus est, ignarus qui inscius....]SWORD (p.416)[sem et gladium, Ensis est ferrum tantum, gladius vero totus. Mucro autem non tantum gladii, sed et cujuscunque teli acumen est. Item gladium generaliter dicimus, ensem in praelio, mucronem in opere....]SYMPATHY (p.25)[et miserationem. Bene velle misericordiae est; bene facere, miserationis. Dicitur enim miseratio, quasi misericordiae actio. Nam misericordia affectus tantum cordis est quo compellimur ut miseris subveniamus. Quapropter misericordia condolere misero novit, etsi non sit unde tribuatur; miseratio autem ex opere comprobatur....]THEN (p.174)[nc temporis futuri est. ] 557. Inter Tum et tunc. Tum temporis est futuri; tunc, praeteriti....]THIEF (p.433)[ quod circa latera ferrum habeat. Fest., quod a latere adoriatur, aut . --Serv., ad ill. III Georg.: Nocturnum stabulis furem. ] 340. Inter Latronem et furem. Qui alienum involat [ Al., aliquid subtrahit], fur est; qui furatur et occidit, latro est. Proprie autem latro a latitando insidiis [ Forte, in insidiis] dictus; fur autem a furvo vocatus, id est, nigro; nam noctis utitur tempore. Pulchre autem Plautus cuidam [ Al., de quodam] qui furabatur ait ( Plaut. Aulularia): Tu trium litterarum [col. 45C] homo, id est, fur....]TREE (p.468)[b. XVII, cap. 6. [col. 16D] Ibid. Vat., et fructuosae. [AREV.] ] 44. Inter Arbos et arbor. Arbor interdum et sine fructu, arbos vero nonnisi fructifera. Similiter silva et nemus. Silva interdum est fructuosa, nemus vero arbores umbrosae et infructuosae intelliguntur....]TREMBLE (p.64)[m. Tremulus est natura, tremens tempore....]TRUST (p.126)[dentiam. Fiducia in bonis rebus, confidentia in malis est....]UGLY (p.55)[eformis ad corpus pertinet. Turpis ad animum....]UNDERSTAND (p.41)[c interest, quod QUE conjunctio est, VE disjunctio. [AREV.] ] 592. Inter Ve et que. Ve distinguit, que conjungit....]UNTRUE (p.167)[m ad oratores pertinet, ubi veritas saepe ita luditur, ut quae facta sunt negentur; fictum vero ad poetas, ubi quae facta non sunt facta dicuntur. Falsum est ergo quod verum non est; fictum quod tantum verisimile est....]USE (p.201)[est. Quod fruimur quo nequaquam carere possumus; utimur quae aliquando nec semper habemus. Ac per hoc uti temporale est, frui vero aeternum....]USEFUL (p.30)[empori; utile usus fecit. [col. 10A] Ibid. Vat. et utile quid interest? Et ita in singulis differentiis addit quid interest. [AREV.] ] 1. Inter Aptum et utile. Aptum ad tempus, utile ad perpetuum....]VIRTUE (p.27)[inem. Virtus in animi vigore et habitu est, cujus pars est fortitudo mentis. Quae ex quatuor virtutibus una est, licet et corporis robur fortitudo vocetur. [note [col. 66D]...]VULGAR (p.37)[canum. Rusticus operarius dici potest, rusticanus pater familias....]WARFARE (p.421)[hostes exortum, tumultus vero domestica appellatione concitatus. Hic et seditio nuncupatur. Nam seditio est discessio [ Al., dissensio] civium. Quod enim [col. 66B] seorsum alii ad alios eunt, seditio dicitur. Alii putant propter dissensionem animorum seditionem vocari [ Al., vocatam], quam Graeci diastasin vocant....]WEAPON (p.413)[ apud Fest. dict. Arma. --Serv., ad ill. IX Aen.: Telorum effundere contra omne genus. Ibid. Vat. post hanc differentiam inserit: Inter [col. 15D] aquam et undam, etc., ut num. 65. [AREV.] ] 39. Inter Arma et tela. Arma sunt quibus defendimur [ Al., defendimus], tela quae mittimus [ Al., emittimus]. Item arma belli sunt, armamenta navium....]WEEP (p.231)[ere et plorare. Flere est ubertim lacrymas [col. 34A] fundere, quasi fluere, plorare est quasi cum voce flere, plangere, cum lacrymis pectus aut faciem tundere. Lamentari, est cum aliquibus dictis miserabilibus flere. Moerere, cum silentio dolere. Lugere est cum habitus mutatione. Lacrymas autem a laceratione mentis dictas. Lugentes vero dicti, quasi luce egentes, unde et luctus [ F., lucus] dicitur....]WEEP (p.98)[lanctum, et fletum. Ploratus tantum lacrymarum est, planctus tantum vocum, fletus ad utrumque pertinet....]WHITE (p.365)[. lib. X littera C. -- Item... Ex Serv., ad ill. III Georg.: Color deterimus albis. Ex quo pro aurorae leg. pallori. [col. 14D] Ibid. Hispanis adhuc alba auroram notat, atque ita fere Italis, quod animadvertit Barthius, ad verba: Album vero quod aurorae constat esse vicinum; et plura observaverat ad Apuleium, qui aurorae album lacertum laudat. [AREV.] ] 35. Inter Album et candidum. Album natura, candidum studio sive cura; Albos ergo capillos, ceram candidam dicimus. Item candidum est quadam nitenti [ Al., ante] luce perfusum, album vero quod aurorae constat esse vicinum....]WICKED (p.85)[retes Terentii act. IV, scen. 3, Eunuch.: Scelerosus, est multorum: scelestus, vel unius: scelerosus, proprie auctor sceleris: sceleratus, in quo scelus sit commissum, vel constitutum. ] 507. Inter Sceleratum, scelestum, et scelerosum. Grammatici dicunt sceleratum illum esse in quo fit [ Al., sit] scelus; ut Cicero: O te [Al., tu] scelerate, qui subactus et prostitutus es. Scelestum autem per quem fit. Ut Terentius: scelesta, ovem lupo commisisti. Scelerosus, qui facit: ut idem: Ego illum scelerosum misera nolens pertuli. Sed haec auctores non usquequaque custodiunt. 86 IMPIUS, PECCATOR 298. Ex Ambrosio. Ibid. Haec est ratio cur sanctissimi Patres docent impios in extremo judicio non esse judicandos, quia jam judicati sunt, sed eos qui medii sunt inter pios et impios. Vide Prudentiana mea, n. 179. [AREV.] ] 298. Inter Impium et peccatorem hoc distare solet, quod omnis impius peccator, non tamen omnis peccator impius habendus est. Impius quippe est quisquis a fidei pietate alienus efficitur, peccator vero qui prava actione foedatur. 87 PECCATOR, IMMUNDUS 424. Inter Peccatorem et immundum, quod omnis peccator immundus est; non tamen omnis immundus peccator. Peccator enim est qui transgreditur [col. 53B] praecepta Dei, et necesse est hunc et immundum esse quia transgreditur. Immundus autem est et qui 55 cum uxore sua dormierit, aut mortuum tetigerit, non tamen ideo peccator est. 121 MALITIA, MALIGNITAS 358. Sic Cicero, III de Natur. deor.: Est enim malitia versuta et fallax nocendi ratio. ] 358. Inter Malitiam et malignitatem. Cogitatio quippe prava mentis malitia dicitur, malitiae votum vel opus malignitas appellatur....]WIND (p.448)[s Africus, et ipse Etymolog. lib. XIII, cap. 11. ] 463. Inter Procellam et tempestatem. Procellas non tam terrarum 60 quam coeli esse, tempestates autem fluctuum sunt....]WISE (p.19)[ientiam. Prudentia [col. 52C] in humanis rebus, sapientia in divinis distribuitur [ Al., tribuitur]....]WISE (p.36)[est, et motu corporis, speciosus; male legitur: formosus ab excellenti specie dicitur, forma naturae bonum, unde etiam formosus dicitur. ] 161. Inter Decentem et speciosum et formosum. Decens motu corporis probatur, speciosus specie, formosus, natura, sive forma....]WORK (p.159)[us dicitur ipsum quod fit, operatio autem ipsa rei actio est....]YOUNG BIRD (p.479)[cimus quae per aera levibus [ Al., levius] volitant pinnis [ Al., pennis], volucres autem non solum aves vocamus, sed quadrupedes nimia pernicitate currentes, sed [col. 16A] tamen cum adjectione, ut puta volucrem equum, volucrem tigridem. Ut est illud Pacuvii: Volucri currit axe quadriga. Nam [ Al., sed] et sagittae volucres dicuntur, quod his pinnae [ Al., pennae] conglutinantur. Nam sine adjectione tantum alitem sonat....]